Verslag train de trainer
25 november 2019 |Train de trainer, gegeven door een voetbaltrainer
Afgelopen vrijdag kwam Hans de Winter, een voetbaltrainer in hart en nieren sinds 1986, training geven aan groep trainers van Pinoké. Het bracht een aantal intense discussies te weeg waardoor we helaas geen tijd meer hadden om het veld op te gaan. Dus dat houden de trainers nog te goed.
Ondanks het heen en weer kaatsen van hockey- en voetballen, waardoor het bij momenten wel een ‘wedstrijd’ leek over wie meer weet, was het al met al een enorm interessante ochtend. Waarmee je al kunt merken hoe groot de verleiding is om van sport een wedstrijd te maken van gelijk / niet gelijk ofwel winnen en verliezen.
Enfin, het mooie van dergelijke bijeenkomsten is, dat je door andere perspectieven ook weer nieuwe ideeën op doet.
Wat hebben we nou geleerd; waar gaat het nu eigenlijk in essentie over bij training geven. De nuchtere kijk van een voetbaltrainer helpt om alles weer even op een rijtje te zetten. In een paar overzichtelijk plaatjes uit de KNVB jeugdopleiding, gaf Hans de kern van het voetbal en hockey trainersvak weer.
De bedoeling van het hockey en voetbal spel is, met twee goals, om goals te kunnen maken en dus te winnen. Winnen heeft in de loop van de jaren bij veel clubs een andere betekenis gekregen en is verworden tot doelstelling. Wat wezenlijk iets anders is.
‘Pinoké maakt iedereen beter’ is een duidelijke visie die aangeeft dat de trainers van Pinoké een andere doelstelling hebben: zichzelf beter maken en de spelers beter maken door de focus op het leerproces. En juist niet op winnen of verliezen. Maar zoals ik al eerder zei coaches, trainers, ouders en daardoor jeugdspelers komen al snel in de verleiding om de bedoeling met het doel te verwarren. In voetbal hebben clubs daar nog meer last van door de financiële belangen die meespelen en de macht die daarmee gepaard gaat.
Zoals je in onderstaand plaatje kunt zien kom je vanuit de bedoeling van de sport, stap voor stap via teamfuncties en teamtaken tot welke handelingen moet een speler kunnen om de sport te kunnen uitoefenen. Hoe logisch het nu lijkt, vaak verliezen trainers dit overzicht, in de waan van de week en de wedstrijd.
Alles wat je traint moet wedstrijd gerelateerd zijn. Logisch niet waar? En toch mogen we ook daar nog wat kritischer in zijn. Is het nodig om eerst de techniek te oefenen of kun je de techniek in een spelletje met de ‘bedoeling’ winnen beter oefenen? Let op: ‘de bedoeling’ en dus niet het doel! Zo leert een speler beter om op jonge leeftijd al met spanning en druk om te gaan.
Is er niet toch een trainingsvorm denkbaar die net iets meer wedstrijd getrouw is?
Laat je een speler om een pilonnetje draaien om die techniek te oefenen of zet je er toch een spelertje neer met een stick? Een pilonnetje kom je tenslotte niet tegen in de wedstrijd een speler met stick of voetbal wel.
Met andere woorden wanneer je de bedoeling van het spel kunt scheiden van de doelstelling van de jeugdopleiding, kijk je anders naar het leerproces en naar de training.
Het jeugdvoetballeerproces: KNVB werkt aan de hand van onderstaande schema. Gemaakt vanuit de ontwikkelingspsychologie en wetenschappelijk onderzoek. Iedere schijf is een andere leeftijd. Het gaat er vooral om, om te beseffen wat een kinder- en puberbrein aankan.
Vanuit dit gegeven kun je bijvoorbeeld nagaan, gemiddeld gezien natuurlijk, vanaf welke leeftijd het zinnig is om een video-analyse te doen. Op de leeftijd van 12 / 13 jaar leert een speler zijn basistaak, dus welke taak hoort bij jouw positie en welke voetbal of hockeyhandelingen horen daarbij. Wil je op die leeftijd een video laten zien dan is het nuttig om dit te doen over de speler en zijn taak. Op 14/15 jarige leeftijd kun je in de video iets meer van de afstemming van taken laten zien. Tactiek op die leeftijd is dan ook een afstemming van taken en afspraken. Pas op 16/17 jarige leeftijd kun je met een speler tactiek bespreken van een team, van het spel van het team.
Boeiend vind ik, zeker aangezien we geneigd zijn op steeds jongere leeftijd met data en video te werken.
Al met al was het, los van de teleurstelling dat we het veld niet op konden, een enorm leerzame ochtend.
Zelfs de terloopse opmerkingen over de verschillen gaven mij een stimulans tot omdenken. Een verschil tussen voetbal en hockey is, dat een keeper in het voetbalspel actiever deelneemt aan het veldspel en dat door de buitenspelval de tactiek in voetbal toch vaak is afgestemd op een klein veld. En dat er in hockey in de tactiek vaker via de flanken wordt opgebouwd en het middenveld alleen gebruikt wordt voor de spelverlegging, terwijl voetbal het midden meer meeneemt in de opbouw, waarbij vaak gedacht wordt in ‘driehoekjes’ van spelers.
Hans de Winter van de Haarlemse Meidenvoetbalschool dank voor de interessante ochtend, trainers voor jullie actieve bijdrage. Karsten voor het vrij nemen van werk, Diederick, Noa en Leo voor het leuke nagesprek en jullie inbreng.
Tot de volgende PinokéLab workshop van 7 december.
Femke Lobach